فرش مشهد | از تاریخچه تا نحوه شستشو

در اکثر مناطق ایران از جمله در روستاها و در بین عشایر، مردم بافت فرش را به عنوان شغل اصلی خود انتخاب کرده اند و از آن درآمد زایی میکنند. فرش به عنوان یکی از صادرات غیر نفتی مهم ایران به شمار می رود و در سراسر جهان مورد توجه هنر دوستان بسیاری قرار گرفته است. شهر مشهد یکی از مهم ترین و بزرگ ترین تولید کننده های فرش ایران محسوب می شود که در بازار جهانی نیز از شهرت خوبی برخوردار است. در این مقاله قصد داریم در مورد ویژگی ها، تاریخچه و نقش و نگار فرش مشهد نکاتی را ذکر کنیم.

تاریخچه فرش مشهد

تولید فرش های دستبافت در مشهد حدودا به پنج قرن پیش برمیگردد. فرش سجاده (نماز) به عنوان یکی از قدیمی ترین فرش های مشهد است که در 3 رده کیفی، در کارگاه سلطان ابراهیم میزرا و برادر زاده شاه طهماسب بافته شده است. شاه طهماسب این فرش را در سال 1556 به سلیمان میرزا هدیه داد. از نمونه های دیگر فرشهای قدمتی مشهد، میتوان به فرش های زینتی آستان مقدس امام رضا، که به دستور شاه عباس صفوی بافته شده است اشاره کرد.

مشهد یکی از شهر های تولید کننده فرش در ایران است که طرح های خاصی را از دیرباز تاکنون استفاده میکرده و میکنند.

طرح و نقشه فرش مشهد

بافندگان فرش مشهد در بافت فرش، از نقوش و طرح های منحصر به فرد همین منطقه استفاده می کنند. این طرح ها مختص همین شهر می باشد به طوری که نمونه آنها در مناطق دیگر مشاهده نمی شود. طرح شاه عباسی نمونه ای از طرح های استان خراسان رضوی است که تا حدودی شبیه طرح هراتی بوده و اساس طرح آن توسط گل های تزیینی و کوچک و ساقه های باریک و پیچ در پیچ متصل، تشکیل شده است. طرح های ترنج، لچک، افشان، محرمات، ماهی و… از دیگر نقوش فرش مشهد می باشند.

نحوه بافت فرش مشهد

در بافت فرش مشهد از چله کشی ترکی و بر روی دار قالی بهره می برند. در پود کشی فرشهای این شهر از روش دوپود استفاده می شود که دارای دوام و استحکام بالایی هستند. رجشمار قالی مشهد بین 30 الی 35 رج داشته و به ندرت 40 رج هم مشاهده شده است. جنس پرز های فرش مشهد از پشم است و برای تار و پود آنها از پنبه استفاده می شود. در آخر در روند بافت از دو گره فارسی و ترکی بهره می برند که روش فارسی رایج تر است.

رنگبندی فرش مشهد

یکی از عوامل مهمی که در فرش مشهد چشم های هر بیننده ای را جذب تماشای نقش های خود میکند، رنگ آن می باشد. رنگ بندی های خیره کننده و زیبای فرش مشهد همواره بر سر زبانها بوده و محبوبیت زیادی کسب کرده است. از جمله رنگ های جذاب به کار رفته در فرش مشهد می توان به قرمز عنابی، رنگ های سبز، آبی، سرمه ای و قهوه ای اشاره کرد.

قالیشویی در جنوب تهران | بررسی و لیست بهترین قالیشویی های جنوب تهران

معایب فرش مشهد

در کنار تمام محاسن و تعریف هایی که از فرش مشهد ذکر کردیم باید به یکی از معایب آن نیز اشاره کنیم. در گذشته به دلیل صیقل دادن بیش از حد الیاف پشمی استفاده شده برای بافت فرش، الیاف زودتر از فرش های دیگر فرسوده می شد. صیقل دادن الیاف به این منظور انجام میشد که الیاف رنگ را بهتر جذب کنند و شفات تر باشند. که امروزه با پیشرفت تکنولوژی دیگر نیازی به این کار نیست و می توان به راحتی الیاف را رنگ آمیزی و شفاف کرد.

روش شستشوی فرش مشهد

برای شستن فرش مشهد ابتدا گرد و خاک را با استفاده از جاروی دستی یا جارو برقی از روی فرش پاک می کنیم. سپس فرش را روی سطح شیب داری پهن کرده و آن را با آب خیس میکنیم. در مرحله بعدی شامپو فرش یا پودر شستشو را درآب ولرم حل کرده و روی فرش میریزیم و با اسفنج یا فرچه فرش را میشوییم. درنهایت فرش را آبکشی میکنیم به طوری که هیچ اثری از ماده شوینده روی فرش باقی نماند. بعد از اتمام شستشو فرش را در محلی پهن میکنیم که نور مستقیم آفتاب به آن نتابد و خشک شود. نور مستقیم و شدید آفتاب به الیاف فرش آسیب میزند و عمر آن را کم میکند. فراموش نکنید که به هیچ عنوان نباید از وایتکس استفاده کنید چون رنگ فرش از بین میرود. برای اینکه فرش خود را به بهترین نحوه شستشو دهید بهتر است آنرا به یک قالیشویی معتبر بسپارید. تا از خسارات احتمالی به آن جلوگیری کنید.

و در آخر:

کشورهای دیگر همواره تلاش میکنند از طرح های فرش های ایرانی از جمله فرش مشهد کپی برداری کنند و این موضوع باعث میشود که موقعیت ایران در بازارهای جهانی به خطر بیفتد. بنابراین دست اندرکاران صنعت فرش و مسئولین وزارت صنعت و معدن و تجارت در تلاشند که نام تجاری فرش مشهد و دیگر فرش های ایرانی را ثبت جهانی کنند‌ تا مانع کپی برداری و سو استفاده ی کشورهای دیگر شود.